BỘ NGOẠI GIAO
----------
TƯ LIỆU CƠ BẢN
CỘNG HÒA CÔ-XTA RI-CA
I. KHÁI QUÁT :
- Tên nước: Cộng hoà Cô-xta Ri-ca (República de Costa Rica).
- Thủ đô: Xan Hô-xê (San Jose, khoảng 1,4 triệu dân); các Thành phố lớn khác: Pun-ta-rê-nát (Puntarenas), Li-môn (Limon).
- Diện tích: 51.100 km2.
- Khí hậu: xích đạo, nóng, độ ẩm cao ở vùng đồng bằng ven biển; lạnh ở vùng cao nguyên.
- Dân số: 4.636.348 người (2011).
- GDP: 40 triệu, đứng thứ 121 trên thế giới (2011)
- GDP đầu người: 11.590 USD/năm (2011)
- Tôn giáo: Thiên chúa giáo (69%), Đạo Tin lành (18%).
- Ngôn ngữ: Tiếng Tây Ban Nha.
- Tiền tệ: Đồng Cô-lông (511,3 Colón = 1 USD, 2006).
- Quốc khánh: 15/9/1821 (Ngày độc lập).
- Tổng thống: Bà Lau-ra Chin-chi-gia Mi-ran-đa (Laura Chinchilla Miranda, nhậm chức 8/5/2010).
- Bộ trưởng Ngoại giao và Tôn giáo: Ên-ri-kê Cát-xti-giô Ba-ran-tết (Enrique Castillo Barrantes), từ 15/9/2011.
II. LỊCH SỬ :
- Trước khi thực dân Tây Ban Nha phát hiện ra năm 1501, các bộ lạc thổ dân da đỏ Guaymi sinh sống ở lãnh thổ Cô-xta Ri-ca hiện nay . Trong thời kỳ thực dân Tây ban nha đô hộ, Cô-xta Ri-ca thuộc địa phận Goa-tê-ma-la.
- Năm 1821, Cô-xta Ri-ca tách ra khỏi Goa-tê-ma-la và tuyên bố độc lập.
- Từ 1822-1855, Cô-xta Ri-ca nhiều lần nhập vào và tách ra khỏi Liên bang Trung Mỹ.
- Từ 1870-1948, Cô-xta Ri-ca trải qua ba cuộc chính biến lớn dưới khẩu hiệu bảo vệ Hiến pháp, quyền bầu cử tự do của công dân trước gian lận bầu cử vào các năm 1917, 1919 và 1948.
- 1/12/1948, đảng Tự do quốc gia (PLN) theo khuynh hướng xã hội dân chủ do Hô-xê Phi-ghê-rết Phê-rê đứng đầu lên cầm quyền, thông qua hiến pháp mới năm 1949, tuyên bố theo đuổi chính sách hoà bình trung lập, xoá bỏ quân đội, chỉ duy trì lực lượng cảnh vệ. Kể từ đó đến năm 2002, lực lượng xã hội dân chủ mà đại diện là PLN và lực lượng dân chủ thiên chúa giáo cùng phe bảo thủ thuộc đảng Thống nhất Quốc gia (PUN), đảng Đoàn kết xã hội Thiên Chúa giáo (PUSC) thay nhau nắm quyền ở Cô-xta Ri-ca.
- Sang thế kỷ XXI, chế độ lưỡng đảng cầm quyền suy yếu và được thay thế bằng chế độ chính trị đa đảng trước sự phát triển mạnh mẽ của các đảng phái không truyền thống trong trào lưu chung của các nước Mỹ Latinh như đảng Hành động công dân (PAC), Phong trào Giải phóng (ML), đảng Phong trào Mặt trận Rộng rãi (PFA). Bầu cử năm 2006, PLN chỉ giành thắng lợi với 25% trong khi PAC đạt hơn 24%, PUSC chỉ đạt 5%, ML đạt 8% số phiếu. Trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2010, bà Lau-ra Chin-chi-gia Mi-ran-đa, ứng cử viên của Đảng Tự do Dân tộc (PLN) giành thắng lợi với 46,91% số phiếu bầu trở thành Tổng thống Cô-xta Ri-ca nhiệm kỳ 2010-2014.
III. CHÍNH TRỊ :
- Thể chế nhà nước: Cô-xta Ri-ca theo chế độ Cộng hoà Tổng thống. Tổng thống là Nguyên thủ quốc gia và đứng đầu Chính phủ, được bầu trực tiếp thông qua tuyển cử, nhiệm kỳ 4 năm, không được tái cử 2 nhiệm kỳ liên tiếp. Có hai Phó Tổng thống. Nội các gồm 15 Bộ trưởng (trong đó có 1 Phó Tổng thống).
- Cơ quan lập pháp: Quốc hội một viện gồm 57 nghị sĩ, bầu cử trực tiếp, nhiệm kỳ 4 năm.
- Cơ quan tư pháp: Toà án tối cao gồm 22 Thẩm phán, do Quốc hội bầu, nhiệm kỳ 8 năm. Toà án các cấp.
- Các đảng phái chính trị: đảng Thống nhất Xã hội Thiên Chúa giáo (PUSC), đảng Quốc gia Tự do (PLN), đảng Hành động Công dân (PAC), đảng Phong trào Tự do (PML), đảng Phong trào Mặt trận Rộng rãi (PMA), đảng những người Cô-xta Ri-ca Đổi mới (PRC).
IV. KINH TẾ :
Cô-xta Ri-ca thực hiện chủ nghĩa tự do kinh tế mới, coi trọng thu hút đầu tư nước ngoài và tích cực tham gia các hoạt động hợp tác kinh tế, thương mại khu vực Trung Mỹ; các ngành kinh tế chủ chốt: nông nghiệp, chăn nuôi và công nghiệp chế biến thực phẩm, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, du lịch, dịch vụ, thương mại, sản xuất linh kiện điện tử và y tế. Hiện nay, tuy Cô-xta Ri-ca đang thực hiện mạnh việc chuyển cơ cấu nền kinh tế sang nền kinh tế dịch vụ nhưng xuất khẩu nông nghiệp (các sản phẩm chính: chuối, cà phê, đường, ca cao, dứa… ) vẫn đóng vai trò chính trong các thu nhập của quốc gia . Đặc biệt, cà phê của Cô-xta Ri-ca được đánh giá cao và nhập khẩu mạnh tại thị trường Mỹ (năm 2010 đạt khoảng 24 triệu bao 60kg). Về nhập khẩu: máy móc, phương tiện giao thông, hàng tiêu dùng, nguyên vật liệu, hoá chất, sản phẩm dầu lửa, phân bón... Bên cạnh đó, du lịch cũng là một thế mạnh của Cô-xta Rica, chủ yếu là du lịch sinh thái đóng góp khoảng 1,9 tỷ USD hàng năm cho GDP của Cô-xta Ri-ca. Các bạn hàng chính của Cô-xta Ri-ca là Mỹ, Hà Lan, Hồng Kông, Pa-na-ma, Goa-tê-ma-la.
Một số số liệu cơ bản:
2007 2008 2009 2010 2011
GDP (tỷ USD) 26,32 29,83 29,24 35,78 40
GDP/đầu người (USD) 5900 6500 6400 7400 8740 (khác với ở trên ??
Tăng trưởng GDP (%) 7,9 2,7 -1,32 4,2 4
Lạm phát (%) 9,4 13,4 7,8 5,7 5.3
Thất nghiệp (%) 4,6 4,9 8,4 6,9 6.5
Nợ nước ngoài (triệu USD) 3,634 3,629 3,582 8.59 9.445
Xuất khẩu (tỷ USD) 9,3 9,6 8,7 9,375 10.77
Nhập khẩu (tỷ USD) 12,85 13,7 12,57 12.95 15.08
V. CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI :
Cô-xta Ri-ca là thành viên sáng lập Liên Hợp Quốc, thực hiện chính sách đối ngoại trung lập và tích cực thúc đẩy quá trình hoà bình trong khu vực. Trong cuộc xung đột giữa Mỹ và lực lượng Contras với Chính phủ Xan-đi-nô ở Ni-ca-ra-goa, Cô-xta Ri-ca duy trì chính sách trung lập và năm 1987 đã đưa ra kế hoạch hoà bình ở Trung Mỹ. Năm 1989, nhân kỷ niệm 100 năm nền dân chủ đất nước, Cô-xta Ri-ca đã triệu tập Hội nghị Thượng đỉnh các nước châu Mỹ để bàn về các vấn đề phát triển, giải trừ quân bị, dân chủ, phòng chống ma tuý, nợ nước ngoài, nạn phá rừng ở khu vực.
Cô-xta Ri-ca là thành viên Liên hợp quốc (được bầu làm Uỷ viên không thường trực HĐBA/LHQ khoá 2008-2009), Tổ chức các nước Châu Mỹ, Hệ thống Kinh tế Mỹ Latinh, Thị trường Tự do Trung Mỹ.
VI. QUAN HỆ VỚI VIỆT NAM:
Ta và Cô-xta Ri-ca đã thiết lập quan hệ ngoại giao từ tháng 4/1976. Bộ trưởng Ngoại giao Cô-xta Ri-ca có chuyến thăm Việt Nam đầu tiên 10-13/12/2011 đánh dấu một bước tích cực trong quan hệ hai nước; tiếp theo cuộc gặp giữa hai Bộ trưởng Ngoại giao và ký MOU tham khảo chính trị bên lề Đại hội Đồng Liên Hợp Quốc (9/2011). Costa Rica thực sự mong muốn thúc đẩy quan hệ chính trị-ngoại giao với Việt Nam, tạo đà cho việc phát triển quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai nước.
5/2012
